Τα χρειαζόμαστε τα “role models”? Τα πρότυπα; Ναι γιατί παίζουν κρίσιμο ρόλο στην διαμόρφωση της αυτοεικόνας των γυναικών, ενθαρρύνοντας τις να ξεπεράσουν τα εμπόδια και να επιδιώξουν τις προσωπικές και επαγγελματικές τους φιλοδοξίες.
της Μαρίας Αμανατίδου *
Η Ενδυνάμωση μέσω των Role Models
Τα role models παρέχουν ζωντανά παραδείγματα των δυνατοτήτων που υπάρχουν για τις γυναίκες σε διάφορους τομείς της ζωής. Είτε πρόκειται για επαγγελματίες που διακρίνονται σε ανδροκρατούμενους χώρους, είτε για καλλιτέχνες, αθλητές ή επιστήμονες, οι γυναίκες αυτές προσφέρουν έναν χάρτη για το πώς να επιτευχθεί η επιτυχία. Βλέποντας κάποια να ξεπερνά τα εμπόδια και να διαπρέπει σε έναν τομέα, οι γυναίκες μπορούν να αναπτύξουν μια αίσθηση αυτοπεποίθησης και αποφασιστικότητας.
Για παράδειγμα, όταν οι νέες γυναίκες βλέπουν πρότυπα όπως η Μαλάλα Γιουσαφζάι ή η Γκρέτα Τούνμπεργκ, αναγνωρίζουν ότι η νεότητα ή το φύλο δεν αποτελούν εμπόδια για την πραγματοποίηση αλλαγών σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτά τα παραδείγματα δείχνουν ότι η φωνή και η δράση τους έχουν σημασία, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους ή του πολιτιστικού τους πλαισίου.
Εμπνευσμένη Καθοδήγηση και Αλλαγή Προοπτικής
Οι γυναίκες πρότυπα λειτουργούν ως ζωντανές αποδείξεις ότι είναι εφικτό να ξεπεραστούν οι στερεοτυπικές προσδοκίες και οι κοινωνικοί περιορισμοί. Για πολλές γυναίκες, η ύπαρξη ενός role model μπορεί να αλλάξει την προοπτική τους σχετικά με τις δυνατότητες της δικής τους ζωής. Για παράδειγμα, μια γυναίκα μπορεί να πιστεύει ότι ορισμένες καριέρες, όπως αυτές στην τεχνολογία ή στην επιστήμη, δεν είναι «για αυτήν» λόγω των κοινωνικών προσδοκιών ή της έλλειψης γυναικείων προτύπων στον τομέα αυτό. Μεγαλώσαμε ακούγοντας ότι τα κορίτσια δεν είναι καλά στα μαθηματικά, στην πληροφορική, στα εργαστήρια. Αμ δε!
Όταν όμως βλέπει γυναίκες που έχουν διαπρέψει σε αυτούς τους τομείς, όπως η Μαρί Κιουρί ή η Γκρέις Χόπερ, μπορεί να αναθεωρήσει αυτές τις πεποιθήσεις και να αναγνωρίσει ότι η επιτυχία είναι εφικτή και για την ίδια. Αυτή η αλλαγή προοπτικής είναι ζωτικής σημασίας για την προσωπική ανάπτυξη και για την αναγνώριση των δυνατοτήτων που οι γυναίκες έχουν μέσα τους.
Καταπολέμηση Στερεοτύπων και Ανισοτήτων
Πόσες φορές έχουμε ακούσει: αποκλείεται να σε κάνουν δ/ντρια, καθηγήτρια, υπουργ;o. Πόσες φορές ακόμα και μέσα μας δεν υπήρξε μια φωνή που αμφισβήτησε τον ίδιο μας τον εαυτό, την αξία μας;
Τα πρότυπα μπορούν επίσης να παίξουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση των έμφυλων στερεοτύπων και των ανισοτήτων που υπάρχουν στην κοινωνία. Όταν οι γυναίκες βλέπουν άλλες γυναίκες να αναλαμβάνουν ηγετικούς ρόλους, να κατακτούν υψηλά επίπεδα στην εκπαίδευση ή να επιτυγχάνουν σε παραδοσιακά ανδροκρατούμενους χώρους, αμφισβητούν την υπάρχουσα κοινωνική τάξη και τις προκαταλήψεις που διαιωνίζουν αυτές τις ανισότητες. Τα role models μπορούν να επηρεάσουν θετικά και τους άνδρες, προκαλώντας τους να αναθεωρήσουν τα δικά τους στερεότυπα σχετικά με τις γυναίκες και να υποστηρίξουν τη χειραφέτηση και την ισότητα των φύλων.
Στήριξη στην Εξισορρόπηση της Επαγγελματικής και Προσωπικής Ζωής
Πολλές γυναίκες αντιμετωπίζουν την πρόκληση της εξισορρόπησης της επαγγελματικής τους καριέρας με τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις. Τα πρότυπα που έχουν πετύχει αυτή την ισορροπία μπορούν να αποτελέσουν σημαντικές πηγές έμπνευσης και καθοδήγησης. Αυτές οι γυναίκες δείχνουν ότι είναι δυνατόν να ακολουθήσεις μια δυναμική επαγγελματική πορεία, ενώ ταυτόχρονα να είσαι και μια ενεργή μητέρα ή σύζυγος.
Τα role models που έχουν καταφέρει να διατηρήσουν μια υγιή ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής προσφέρουν πρακτικές συμβουλές και στρατηγικές. Αυτές οι στρατηγικές μπορούν να είναι πολύτιμες για γυναίκες που επιθυμούν να επιτύχουν σε πολλούς τομείς της ζωής τους, χωρίς να αισθάνονται ότι πρέπει να θυσιάσουν το ένα για το άλλο.
Προώθηση της Εκπαίδευσης και της Αυτοβελτίωσης
Τα γυναικεία πρότυπα αποτελούν κίνητρο για τις γυναίκες να επιδιώξουν την αυτοβελτίωση και την διαρκή εκπαίδευση. Όταν μια γυναίκα βλέπει κάποιο πρότυπο που επενδύει στην εκπαίδευσή της, είτε μέσω ακαδημαϊκών τίτλων είτε μέσω άλλων μορφών προσωπικής ανάπτυξης, αναγνωρίζει τη σημασία της γνώσης και της εκπαίδευσης ως μέσα για την προσωπική και επαγγελματική της ανάπτυξη.
Η προώθηση της εκπαίδευσης είναι ιδιαίτερα σημαντική για γυναίκες που ζουν σε περιοχές ή κοινότητες όπου η πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι περιορισμένη. Τα role models προσφέρουν ζωντανές αποδείξεις ότι η εκπαίδευση μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερες ευκαιρίες και να δώσει τη δυνατότητα στις γυναίκες να αλλάξουν το μέλλον τους.
Η Ανάγκη για Ποικιλία στα Πρότυπα
Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι δεν είναι όλες οι γυναίκες οι ίδιες και ότι δεν πρέπει να υπάρχει ένα μόνο πρότυπο για το τι σημαίνει να είσαι επιτυχημένη γυναίκα. Η ποικιλία στα γυναικεία πρότυπα είναι κρίσιμη για να καλύψει τις διαφορετικές εμπειρίες και προοπτικές των γυναικών. Γυναίκες από διαφορετικές φυλές, πολιτισμούς, θρησκείες και κοινωνικές τάξεις χρειάζονται πρότυπα που αντικατοπτρίζουν τις δικές τους πραγματικότητες και προκλήσεις.
Όταν τα role models προέρχονται από διαφορετικά περιβάλλοντα, προσφέρουν ποικίλες προοπτικές και λύσεις στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες καθημερινά. Αυτή η ποικιλία επιτρέπει στις γυναίκες να βρουν κάποιον που να ταιριάζει περισσότερο στη δική τους εμπειρία και τις βοηθά να αναγνωρίσουν ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να επιτύχουν τους στόχους τους.
Ο Ρόλος των Role Models στη Δημιουργία Μιας Υποστηρικτικής Κοινότητας
Τα role models συμβάλλουν επίσης στη δημιουργία μιας υποστηρικτικής κοινότητας για τις γυναίκες. Αυτή η κοινότητα- καλή ώρα-μπορεί να λειτουργήσει ως δίχτυ ασφαλείας, προσφέροντας συμβουλές, υποστήριξη και ενθάρρυνση σε δύσκολες στιγμές. Οι γυναίκες που ακολουθούν τα βήματα των προτύπων τους συχνά συνδέονται με άλλες γυναίκες που μοιράζονται τις ίδιες φιλοδοξίες, δημιουργώντας έτσι ένα ισχυρό δίκτυο υποστήριξης.
Αυτή η κοινότητα ενισχύει την αίσθηση του ανήκειν και παρέχει την συναισθηματική και πρακτική υποστήριξη που χρειάζονται οι γυναίκες για να επιτύχουν τους στόχους τους. Οι ομάδες υποστήριξης και οι μέντορες μπορούν να βοηθήσουν τις γυναίκες να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις που συναντούν και να αντλήσουν δύναμη από τις εμπειρίες των άλλων. Επιπλέον, η ύπαρξη μιας τέτοιας κοινότητας βοηθά στη διαμόρφωση μιας κουλτούρας αλληλεγγύης και ενότητας, όπου οι γυναίκες ενθαρρύνουν η μία την άλλη να επιτύχουν και να διαπρέψουν.
Πρότυπα και Ψυχική Υγεία
Τα πρότυπα μπορούν επίσης να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ψυχική υγεία των γυναικών. Βλέποντας γυναίκες που έχουν πετύχει, παρά τις αντιξοότητες ή τα προσωπικά προβλήματα που έχουν αντιμετωπίσει, μπορεί να προσφέρει ελπίδα και ανθεκτικότητα σε όσες βιώνουν παρόμοιες καταστάσεις. Πρότυπα που μιλούν ανοιχτά για τις προκλήσεις τους, όπως για παράδειγμα την κατάθλιψη, το άγχος ή τις διακρίσεις που έχουν βιώσει, βοηθούν στη μείωση του στίγματος και προάγουν τη συζήτηση γύρω από τα θέματα της ψυχικής υγείας.
Όταν οι γυναίκες βλέπουν άλλες γυναίκες να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες τους με θάρρος και να αναζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται, ενθαρρύνονται να κάνουν το ίδιο, αποδεχόμενες τις δικές τους ευπάθειες και αναγνωρίζοντας την αξία της αυτοφροντίδας και της υποστήριξης.
Πρότυπα και Δημιουργία Θετικών Προτύπων για τις Νέες Γενιές
Τα πρότυπα δεν επηρεάζουν μόνο τις γυναίκες στο παρόν, αλλά θέτουν και τις βάσεις για τις μελλοντικές γενιές. Όταν τα νεαρά κορίτσια μεγαλώνουν με πρότυπα που είναι δυναμικά, ανεξάρτητα και επιτυχημένα, διαμορφώνουν θετικές προσδοκίες για τον εαυτό τους. Έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να επιδιώξουν την εκπαίδευση, να αναπτύξουν ηγετικές δεξιότητες και να επιλέξουν καριέρες που τους ενδιαφέρουν, αντί να περιορίζονται από κοινωνικές νόρμες ή στερεότυπα.
Η ύπαρξη γυναικείων προτύπων σε κεντρικές θέσεις επιρροής ενθαρρύνει τα νεαρά κορίτσια να οραματιστούν ένα μέλλον χωρίς περιορισμούς, όπου οι επιλογές τους δεν καθορίζονται από το φύλο τους αλλά από τα ενδιαφέροντα, τις δεξιότητες και τις φιλοδοξίες τους.
Οι γυναίκες πρότυπα δεν είναι αλάνθαστες και αγίες, ούτε γεννήθηκαν πάνω σε βάθρο είναι γυναίκες όπως όλες μας που πήραν το ρίσκο ή την ευκαιρία, δούλεψαν, απέτυχαν, δεν το έβαλαν κάτω και τόλμησαν. Οι γυναίκες πρότυπα προσφέρουν έμπνευση, καθοδήγηση και ελπίδα, ενδυναμώνοντας άλλες γυναίκες να αμφισβητήσουν τα στερεότυπα, να επιδιώξουν τα όνειρά τους και να αναγνωρίσουν την αξία τους. Είτε πρόκειται για την δουλειά τους, είτε για την προσωπική τους ζωή, τα πρότυπα δείχνουν ότι η επιτυχία και η ευτυχία είναι εφικτές για όλες τις γυναίκες, ανεξαρτήτως προκλήσεων ή περιορισμών.
Εν τέλει, τα role models βοηθούν στη διαμόρφωση μιας κοινωνίας πιο δίκαιης και ισότιμης, όπου κάθε γυναίκα μπορεί να βρει τη φωνή της και να αναγνωρίσει τη δική της μοναδική δύναμη. Είναι η υπενθύμιση ότι οι γυναίκες μπορούν και πρέπει να είναι οι πρωταγωνίστριες της δικής τους ιστορίας, εμπνέοντας τις μελλοντικές γενιές να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους και να συνεχίσουν να αγωνίζονται για την ισότητα και τη δικαιοσύνη.
- (από την ομιλία μου στο forum γυναικείας επιχειρηματικότητας που διοργάνωσε ο ΣΕΓΕ (Σύνδεσμος Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος τον Σεπτέμβριο 2024 στην Κομοτηνή)
